จุดดำที่ตาขาว | เลเซอร์หรือผ่าตัด

โดย พญ.พรรักษ์ ศรีพล จักษุแพทย์เฉพาะทางต้อหิน

จุดสีดำหรือสีน้ำตาลบนตาขาวเป็นสิ่งที่หลายคนอาจไม่เคยสังเกตเห็นมาก่อน แต่เมื่อเริ่มสังเกตเห็น อาจเกิดความกังวลว่าเป็นไฝธรรมดาหรือเป็นสัญญาณของโรคที่ร้ายแรงกว่านั้น ในบทความนี้ เราจะมาทำความเข้าใจเกี่ยวกับ ไฝที่ตา (Conjunctival nevus) รวมถึงภาวะอื่นๆ ที่มีลักษณะคล้ายกัน ได้แก่ Primary Acquired Melanosis (PAM), Complexion-Associated Melanosis (CAM), และ Ocular Melanocytosis พร้อมทั้งวิธีการวินิจฉัยและแนวทางการรักษา

ไฝที่ตา (Conjunctival nevus)

ความชุกของไฝที่ตา | Epidemiology

จากการศึกษาพบว่า ไฝที่ตาเป็นภาวะที่พบได้บ่อยในประชากรทั่วไป โดยมีอัตราการพบอยู่ที่ 17–42% พบได้ในทั้งเพศชายและหญิงในอัตราที่ใกล้เคียงกัน จากประสบการณ์ของแพทย์เอง พบว่า ประมาณ 50% ของผู้ที่เข้ารับการตรวจตา อาจมีไฝที่ตาโดยที่ตัวเองไม่รู้ตัว

ปัจจัยเสี่ยงของไฝที่ตา | Risk factor

แม้ว่ายังไม่มีการระบุสาเหตุที่แน่ชัดของไฝที่ตา แต่มีปัจจัยบางอย่างที่อาจเกี่ยวข้อง ได้แก่

• ฮอร์โมน: ไฝที่ตาอาจปรากฏตั้งแต่เกิด หรือเกิดขึ้นในช่วงวัยรุ่น

• แสงแดด: มีการสันนิษฐานว่าแสงแดดอาจมีผลต่อการเปลี่ยนแปลงของเม็ดสีในเยื่อบุตา

  
  

ลักษณะของไฝที่ตา | Characteristic

ไฝที่ตาสามารถมีลักษณะแตกต่างกันไป เช่น

• สี: ตั้งแต่สีเหลืองอ่อน ไปจนถึงสีน้ำตาลเข้มหรือดำ

• พื้นผิว: อาจเป็นก้อนเรียบหรือนูนขึ้นมา

• ลักษณะร่วม: บางก้อนอาจมี ถุงน้ำ (cyst) อยู่ภายใน ซึ่งช่วยบ่งชี้ว่าเป็นไฝชนิดธรรมดา

โดยทั่วไป ไฝที่ตามักมีลักษณะคงที่ แต่หากก้อนโตขึ้นเร็วหรือสีเข้มขึ้นผิดปกติ อาจต้องได้รับการตรวจเพิ่มเติม

Figure 1. ภาพไฝในตา (Conjunctival nevus ). (Image source: Huang et al., 2023, Current Ophthalmology Reports, https://doi.org/10.1007/s40135-023-00315-w).

Figure 2. ภาพไฝในตา (Conjunctival nevus ). (Image source: Huang et al., 2023, Current Ophthalmology Reports, https://doi.org/10.1007/s40135-023-00315-w).

Figure 3. ภาพไฝในตา (Conjunctival nevus ). (Image source: Huang et al., 2023, Current Ophthalmology Reports, https://doi.org/10.1007/s40135-023-00315-w).

การวินิจฉัย | Diagnosis

แพทย์สามารถวินิจฉัยไฝที่ตาได้โดยใช้ กล้องขยาย (slit lamp biomicroscopy) เพื่อสังเกตลักษณะของก้อนเนื้อ หากมีข้อสงสัยว่าอาจเป็นเนื้อร้าย อาจต้องทำ การตัดชิ้นเนื้อ (biopsy) เพื่อส่งตรวจทางพยาธิวิทยา

แนวทางการรักษา | Treatment

1. การยิงเลเซอร์

• การใช้เลเซอร์เป็นทางเลือกหนึ่งในการรักษาไฝที่ตา โดยมีข้อดีคือ

• สามารถกำจัดเม็ดสีของไฝได้ทุกประเภท ไม่ว่าจะเป็นสีจางหรือสีเข้ม

• เป็นหัตถการที่ทำได้แบบผู้ป่วยนอก ไม่ต้องนอนโรงพยาบาล

• คนไข้ไม่รู้สึกเจ็บ เพราะมีการหยอดยาชาก่อนทำ

ข้อเสียของเลเซอร์

• ไม่สามารถตรวจชิ้นเนื้อ ได้ ดังนั้น หากมีก้อนที่โตเร็วผิดปกติ หรือมีลักษณะต้องสงสัย ควรเลือกการผ่าตัดแทน

• อาจมีอาการตาแดงชั่วคราวประมาณ 3 วัน หลังทำ

Figure 4 Argon laser photoablation for conjunctival nevi. (Image from Alsharif et al., 2016, under CC BY-NC 4.0 license.)

Figure 5. Slit-lamp image of conjunctival nevus before and immediately after laser treatment. (Image by Dr. Phornrak Sriphon, 2025).

2. การผ่าตัด

หากไฝที่ตามีขนาดใหญ่ โตเร็ว หรือสงสัยว่าเป็นมะเร็ง การผ่าตัดเป็นทางเลือกที่ดีกว่า

• ในกรณีที่ต้องตัดชิ้นเนื้อขนาดใหญ่ อาจต้องใช้ แผ่นเนื้อเยื่อ (graft) มาปิดบริเวณที่ตัดออก

• แผ่นเนื้อเยื่อนี้อาจมาจาก เยื่อบุตาของตัวเอง หรือ เนื้อเยื่อรก (amniotic membrane) ขึ้นอยู่กับขนาดของแผล

แพทย์บางท่านเลือกใช้เนื้อเยื่อรกแทนการใช้เยื่อบุตาของตัวเอง ในกรณีที่ต้องตัดก้อนใหญ่มาก เพราะต้องการเก็บเยื่อบุตาไว้เผื่อใช้ในอนาคต หากเกิดภาวะแทรกซ้อนอื่นๆ ตามมา

Primary Acquired Melanosis (PAM)

PAM เป็นภาวะที่พบในผู้ใหญ่ โดยเป็นจุดสีน้ำตาลที่เกิดขึ้นใหม่บนเยื่อบุตา

• PAM with atypia (มีเซลล์ผิดปกติ) มีโอกาสกลายเป็นมะเร็งเยื่อบุตาได้สูงถึง 50%

• PAM without atypia (ไม่มีเซลล์ผิดปกติ) มีโอกาสกลายเป็นมะเร็งต่ำมาก (ต่ำกว่า 1%)

ลักษณะของ PAM

• พบมากใน ผู้หญิง

• เป็นก้อน เรียบ สีอาจเปลี่ยนไปตามเวลา

• มักพบที่บริเวณ หางตา

• มักเกิดขึ้น ข้างเดียว

Figure 6. Slit-lamp image of PAM before treatment. (Image by Dr. Phornrak Sriphon, 2025).

Figure 7. Slit-lamp image of PAM  before treatment. (Image by Dr. Phornrak Sriphon, 2025).

แนวทางการรักษา:หากสงสัยว่าเป็น PAM ควร ตัดชิ้นเนื้อไปตรวจ เพื่อตรวจสอบว่ามี atypia หรือไม่

Figure 8. Slit-lamp image of conjunctival PAM without atypia before and after surgical excision. (Image courtesy of Dr. Phornrak Sriphon, 2024).

Figure 9. Conjunctival PAM without atypia before and after surgical excision. (Image courtesy of Dr. Phornrak Sriphon, 2024).

Complexion-Associated Melanosis (CAM)

CAM เป็นภาวะที่พบได้บ่อยใน คนเอเชีย และ คนผิวคล้ำ

• เป็นจุดสีน้ำตาล เรียบ บนเยื่อบุตา

• มักเกิดที่ ตาทั้งสองข้าง

• พบใน ผู้สูงอายุ

• ไม่ใช่ภาวะอันตราย และมีโอกาสกลายเป็นมะเร็งต่ำมาก

Figure 11. ภาพเม็ดสีที่ตาชนิด CAM(Image source: Huang et al., 2023, Current Ophthalmology Reports, https://doi.org/10.1007/s40135-023-00315-w).

แนวทางการรักษา:ไม่จำเป็นต้องรักษา แต่ควรตรวจติดตามเป็นระยะ

Ocular Melanocytosis

Ocular melanocytosis เป็นภาวะที่เกิดจากการสะสมของเม็ดสี ในชั้นลึกของเยื่อบุตาขาว

• พบได้ตั้งแต่เกิด

• ไม่ใช่ภาวะอันตราย แต่ มีความสัมพันธ์กับมะเร็งตา (uveal melanoma) ได้ในบางกรณี

แนวทางการรักษา:ควรตรวจติดตามเป็นระยะ และเฝ้าระวังการเปลี่ยนแปลงของสีและขนาด

Figure 11. ภาพเม็ดสีที่ตาชนิด ocular melanocytosis (Image source: Huang et al., 2023, Current Ophthalmology Reports, https://doi.org/10.1007/s40135-023-00315-w).

การติดตามและเฝ้าระวัง

หากคุณมีไฝที่ตา ควรเข้ารับการตรวจตาเป็นระยะ อย่างน้อยทุก 6–12 เดือน เพื่อ

🔹 ถ่ายภาพเปรียบเทียบการเปลี่ยนแปลงของไฝ

🔹 ติดตามขนาด สี และลักษณะของก้อน

🔹 หากก้อนโตเร็วขึ้น หรือสีเข้มขึ้น ควรเข้าพบแพทย์ทันที

สรุป

• ไฝที่ตาพบได้บ่อยและมักไม่เป็นอันตราย

• หากไฝมีการเปลี่ยนแปลง เช่น โตเร็วขึ้น หรือสีเข้มขึ้น ควรตรวจเพิ่มเติม

• ภาวะอื่นๆ เช่น PAM, CAM และ Ocular Melanocytosis อาจมีความเสี่ยงที่แตกต่างกัน

• วิธีการรักษามีทั้ง เลเซอร์ และ การผ่าตัด ขึ้นอยู่กับลักษณะของก้อน

อย่าลืมตรวจตาเป็นระยะกับจักษุแพทย์ เพื่อเฝ้าระวังความผิดปกติและรักษาสุขภาพดวงตาของคุณให้แข็งแรง

Reference

Huang, J. J., Locatelli, E. V. T., Chocron, A., Camacho, M. R., Dubovy, S., Karp, C. L., & Galor, A. (2023). Conjunctival nevus. Current Ophthalmology Reports, 11(4), 104–112. https://doi.org/10.1007/s40135-023-00315-w

Alsharif, A. M., Al-Gehedan, S. M., Alasbali, T., Alkuraya, H. S., Lotfy, N. M., & Khandekar, R. (2016). Argon laser photoablation for treating benign pigmented conjunctival nevi. Middle East African Journal of Ophthalmology, 23(3), 244–248. https://doi.org/10.4103/0974-9233.186663

Disclaimer & disclosure

Contact